Beskidy

Beskidy (cz. Beskydy) to pasmo górskie w Karpatach Zewnętrznych rozciągające się od rzeki Beczwy na zachodzie (Czechy) po rzekę Czeremosz (Ukraina) na wschodzie. Szerokość pasma Beskidów wynosi ok. 50-70 km, a ich długość ok. 600 km.

Gustaw Morcinek powiedział o Beskidach:

...Ktoś powiedział, że Tatry to gotyk, Beskidy zaś - barok. Ów barok widzimy nie tylko w kształcie Beskidów, lecz spotkać go można na całej tej ziemi. Skądkolwiek na nią spojrzeć, płynie w miękkich - falistych - łagodnych liniach, i płynie, zdawałoby się na skraj świata..."

Granice Beskidów są określone:

od północy sąsiadują z Pogórzem Karpackim,
na południu z Pieninami.

Geologia

Beskidy są najmłodszymi górami w Polsce, uległy fałdowaniom w końcowej fazie alpejskich ruchów górotwórczych (orogeneza alpejska), około 20 mln lat temu, a później zostały jeszcze raz wypiętrzone pod koniec trzeciorzędu.

Głównym składnikiem budulcowym Beskidów, są skały osadowe (piaskowców magurskie) oraz flisz karpacki - czyli czyli kompleksu skał składających się z piaskowców, łupków, zlepieńców, iłów i margli, które tworzyły się w praoceanie (Tetyda), pokrywającym teren dzisiejszych Karpat. W niektórych miejscach, piaskowce pokryte są wapiennym płaszczem (np. Chełm, Jasieniowa, Tuł). Czasami, z pomiędzu piaskowców wystają skały wulkaniczne (np. Wdżar na granicy Pienin z Gorcami czy Jarmuta i Bryjarka na granicy Pienin z Beskidem Sądeckim).

Osady denne zostały poddane działaniom ogromnych sił sciskających i skutkiem tego zostały wypiętrzone i powstały z nich trzy płaszczowiny: podśląska, śląska i magurska, stanowiące podstawę przyszłego łańcucha górskiego.

płaszczowina podśląska tworzy obszar graniczący na północy z Beskidem Małym, a także część Kotliny Żywieckiej,
płaszczowina śląska kształtuje Beskid Mały oraz Pogórze Wielickie, przylegające bezpośrednio do Beskidu Makowskiego.
płaszczowina magurska kształtuje Beskid Makowski oraz Beskid Żywiecki łącznie z Pasmem Babiogórskim.

Hydrografia

Rzeki na niektórych swych odcinkach wykorzystały linie uskoków poprzecznych, tworząc przełomy.

Sieć rzeczna Beskidów wchodzi w skład dorzeczy Wisły (Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Biała, Wisłoka, Wisłok, San), Odry (Olza, Ostrawica), Dunaju (Beczwa, Orawa, Cisa) i Dniestru (Czeremosz).

Klimat

W Beskidach panuje klimat umiarkowany górski o wzrastających (ku wschodowi) cechach kontynentalnych. Charakterystyczne jest zmniejszanie się rocznej amplitudy temperatur wraz z wysokością.

Wykształciły się tu piętra klimatyczne - szczególnie dobrze widocznie na Babiej Górze - od umiarkowanie ciepłego do umiarkowanie zimnego w szczytowych partiach gór.

Piętra klimatyczne wiążą się z układem piętrowym roślinności. Do wysokości 900 m n.p.m. stoki porastają lasy mieszane, od 900 do 1150 m n.p.m. występują lasy regla dolnego, składające się głównie ze świerka, z niewielką domieszką jodły i buka. Powyżej (od 1150 do 1360 m n.p.m.) znajduje się piętro regla górnego, tworzone przez świerk. W najwyższych partiach występuje kosodrzewina i łąki wysokogórskie (hale).

Tutejszy klimat charakteryzuje się dużą zmiennością pogody, znaczną ilością opadów oraz silnymi i częstymi wiatrami (patrz: halny). Opady w Beskidach przekraczają czasem 1200 mm rocznie powodując powodzie).

Śnieg pojawia się w górach już około listopada i utrzymuje się do kwietnia. Najdłużej pokrywa lodowa utrzymuje się na najwyższych szczytach Beskidu Żywieckiego (Babia Góra, Pilsko). Najobfitsze opady śniegu przypadają na przełom lutego i marca.

Podział Beskidów

Beskidy Zachodnie:
Beskid Śląsko-Morawski
Beskid Śląski - Skrzyczne (1257 m n.p.m.),
Beskid Mały - najwyższe szczyty: Czupel (933 m) w zachodniej części; Madahora (929 m n.p.m.) i Leskowiec (922 m n.p.m.) w Beskidzie Andrychowskim
Kotlina Żywiecka
Beskid Żywiecki- najwyższy szczyt to Babia Góra (1725 m n.p.m.),
Beskid Makowski - najwyższy szczyt Lubomir (904 m n.p.m.)
Beskid Wyspowy - najwyższy szczyt Mogielica (1170 m.n.p.m.)
Kotlina Rabczańska
Gorce - najwyższy szczyt Turbacz (1310 m n.p.m)
Beskid Sądecki - najwyższy szczyt Radziejowa (1262 m n.p.m.)
Czasem zaliczane są do nich także:
Góry Czerchowskie
Góry Kisuckie
Magura Orawska
Beskidy Środkowe - na obszarze Polski zajmują powierzchnię ok. 2100 km2:
Beskid Niski - najwyższy szczyt Lackowa (997 m n.p.m.)
Pogórze Ondawskie na Słowacji
Beskidy Wschodnie: Beskidy Lesiste - rozciągają się na obszarze Ukrainy, Polski, Słowacji i Rumunii.
Góry Sanocko-Turczańskie
Bieszczady Zachodnie - najwyższy szczyt Tarnica (1346 m n.p.m)
Bieszczady Wschodnie - najwyższy szczyt Pikuj (1405 m n.p.m)
Beskidy Brzeżne
Gorgany - najwyższy szczyt Sywula (1836 m n.p.m.)
Beskidy Pokucko-Bukowińskie
Beskidy Wschodnie: Beskidy Połonińskie
Połonina Równa
Borżawa
Połonina Krasna
Świdowiec - najwyższy szczyt (Bliźnica 1880 m n.p.m.)
Czarnohora - najwyższy szczyt (Howerla 2061 m n.p.m.)
Połoniny Hryniawskie

Świat zwierząt

W Beskidach występują m.in. gatunki zwierząt:
jeleń, dzik
lis, kuna i borsuk, niedźwiedź, wilk, ryś, żbik
ptaki:
sikora, drozd, dzięcioł, głuszec
ptaki drapieżne: orlik krzykliwy, gadożer, myszołów, kania, kruk, jarząbek, puchacz
płazy i gady:
salamandra plamista, kumak górski, żmija, gniewosz, padalec, traszka górska
ryby: karp, karaś, leszcz, lipień i pstrąg strumieniowy
ponadto: 3000 gatunków bezkręgowców, z których najliczniejsze są chrząszcze i błonkówki, motyle, muchówki, niesporczaki i mięczaki

Uwaga administratora: temat przyklejam !